Ekspresja małego dziecka

Pierwsze lata życia dziecka mają prawdopodobnie najbardziej decydujące znaczenie dla jego rozwoju. W tym właśnie okresie zaczynają się kształtować wzorce uczenia się, postawy oraz poczucie swego "ja". Niemowlę zaczyna życie dysponując kilkoma wrodzonymi schematami (ssanie, patrzenie, słuchanie, machanie nogami i rękami, chwytanie). Nie osiągają one kompletnej postaci, dopóki nie zostaną wyrażone w działaniu, pod którego wpływem ulegają modyfikacji w różnych kierunkach, wzbogacając się o nowe warianty sensoryczne i motoryczne. Nieodłącznym elementem natury niemowlęcia jest pewnego rodzaju przymus powtarzania; ćwicząc pewien schemat, niemowlę powtarza daną czynność raz za razem, jak gdyby wprawiając się w niej. Ćwiczenie to ma różne warianty, ponieważ sytuacja w otoczeniu zmienia się, a wskutek tego w trakcie normalnego "wprawiania się" zachodzą modyfikacje (przekształcenia).

Twórczość zaczyna się w momencie, gdy zmysły po raz pierwszy nawiązują kontakt z otoczeniem i dziecko reaguje na doznania zmysłowe. Dotykanie, odczuwanie, widzenie, manipulowanie, smakowanie, słuchanie; każdy sposób spostrzegania otoczenia i reagowania na nie, stanowiący podstawę tworzenia zarówno u dziecka, jak i u zawodowego artysty.

Procesy poznawcze dziecka w tym okresie są jeszcze subiektywne, związane z osobistym doświadczeniem oraz zabarwione emocjonalnie. Stopniowo jednak dziecko staje się bardziej zdyscyplinowane, gdyż coraz większą rolę w jego zachowaniu zaczyna odgrywać kora mózgowa , która wywiera hamujący wpływ na ośrodki podkorowe.

Rozwija się i dojrzewa u niego bardzo silnie i efektywnie drugi układ sygnalizacyjny - mowa. Już w ciągu pierwszych paru dni po urodzeniu niemowlę wymawia 5 spośród 12 fonemów samogłoskowych oraz 3 dźwięki spółgłoskowe. Około 90 % wydawanych przez nie dźwięków , to dźwięk [e]. Następuje okres ćwiczenia elementów mowy, niektórych - w zestawieniach, przy czym dziecko powtarza je niemal bez końca; jest to tzw. stadium gaworzenia. Mniej więcej po roku gaworzenia, na jego tle zaczyna się pojawiać coś podobnego do sensownych słów. W trakcie rozwoju podlegają one przekształceniom w celu osiągnięcia lepszego przybliżenia, z pewną pomocą ze strony dorosłych, którzy dostarczają wzorów.



Jeden z badaczy, Irwin twierdzi, że pierwsze prawdziwe zdanie pojawia się w wieku około 15 miesięcy. Pierwsze zdania są jednowyrazowe, "skondensowane". Jako pierwsze stosowane są rzeczowniki i czasowniki, następnie pojawiają się przymiotniki i spójniki.

W wieku 2-4 lat dziecko szuka podniet i motywacji nieodzownych dla rozwinięcia pełnej świadomości otoczenia, zachęty i aprobaty dla aktu twórczego. Wszystkie dzieci w tym wieku są pełne zapału, chętnie podejmują zadania, zwłaszcza związane z manipulacją jakimś materiałem i często zależy im, by móc wyrazić przeżycia, aczkolwiek nie czynią tego w sposób logiczny. Wydaje się, że dziecko w wieku przedszkolnym ukształtowało sobie własną logikę i chociaż zadaje mnóstwo pytań typu "dlaczego", to jednak zdaje się widzieć świat jako coś stałego, niezmiennego, nie uświadamiając sobie, że samo może wprowadzać w nim zmiany.

Nie jest to wiek odpowiedni do wprowadzania gier wymagających współdziałania. Dziecko nie uświadamia sobie myśli i uczuć innych osób. Prawdopodobnie w przedszkolu marnuje się mnóstwo czasu na próby utrzymania porządku i spokoju, ponieważ dorośli sądzą, że rzeczywisty proces uczenia się zachodzi zawsze wtedy, gdy tylko dziecko wyraża samo siebie, niezależnie od tego, czy inni słuchają, czy nie.